سازمان ملل متحد
سازماني بين‌المللي است که در ۱۹۴۵ ميلادي تأسيس و جايگزين جامعه ملل شد. اين سازمان توسط ۵۱ کشور تأسيس و در سال ۲۰۰۶ ميلادي، ۱۹۲ کشور عضو داشته‌است. اعضاي آن تقريباً شامل همه کشورهاي مستقلي مي‌شود که از نظر بين‌المللي به رسميت شناخته شده‌اند. فقط واتيکان، که عضويت در سازمان را نپذيرفته‌است و چين ملي (تايوان) که عضويتش بعد از عضويت جمهوري خلق چين لغو شد، در سازمان ملل متحد عضو نيستند.
مقر سازمان ملل متحد در نيويورک است و کشورهاي عضو و موسسات وابسته در طول هر سال با تشکيل جلسات منظم در مورد امور بين‌المللي و امور اجرايي مربوط به آنها تصميم‌گيري مي‌کنند.
سازمان ملل در پايان جنگ جهاني دوم و از سوي کشورهاي پيروز در آن جنگ شکل گرفت و سازمان و روال حاکم بر فعاليت آن نشان از شرايط جهاني بعد از جنگ دوم دارد. شوراي امنيت قوي‌ترين نهاد سازمان ملل پنج عضو دائمي دارد که در تصميمات اين شورا حق وتو دارند.
مشخصات:
دفتر مرکزي: منهتن نيويورک آمريکا
زبان هاي رسمي: عربي، چيني، انگليسي، فرانسوي، روسي و اسپانيولي
تعداد اعضا: 192 کشور
دبيرکل فعلي: بان کي مون
تاسيس: 26 ژوئن 1945
تاريخچه
اصطلاح «ملل متحد» را نخستين بار فرانکلين روزولت، رئيس‌جمهور آمريکا در جريان جنگ جهاني دوم براي اشاره به متفقين بکار برد. اولين کاربرد رسمي اين اصطلاح در بيانيه اول ژانويه ۱۹۴۲ ملل متحد بود، که در آن متفقين از مفاد منشور آتلانتيک پشتيباني کرده و اعلام کرده‌بودند که از صلح جداگانه با نيروهاي محور خودداري خواهند کرد.
انديشه ايجاد سازمان ملل متحد در کنفرانس‌هاي مسکو، قاهره و تهران در سال ۱۹۴۳ دقيق‌تر شد. از اوت تا اکتبر ۱۹۴۴ نمايندگان آمريکا، شوروي، بريتانيا، فرانسه و جمهوري چين در کنفرانس دامبارتن اوکس در واشينگتن دي.سي، بر روي برنامه‌هاي تشکيل سازمان ملل کار کردند. بيشتر بحث‌هاي اين کنفرانس در مورد نقش اعضاي سازمان و شرايط دعوت از آنها بود. سپس در آوريل ۱۹۴۵ در کنفرانس سان فرانسيسکو تکليف حق وتو براي پنج عضو شوراي امنيت تعيين شد. در نهايت در ۲۴ اکتبر ۱۹۴۵ منشور ملل متحد به امضاي ۵۰ کشور رسيد و سازمان ملل متحد رسما تشکيل شد (لهستان در کنفرانس شرکت نداشت ولي جايي براي آن در نظر گرفته شد و بعداً منشور را امضا کرد.)
عضويت در سازمان
در سال ۲۰۰۶، ۱۹۲ کشور عضو سازمان ملل بوده‌اند که تقريبا همه کشورها را دربر مي‌گيرد. از جمله کشورهاي مهم غيرعضو مي‌توان به جمهوري چين (تايوان) اشاره کرد که کرسي آن در سال ۱۹۷۱ به کشور جمهوري خلق چين داده شد. سرير مقدس (اسقف‌نشين شهر رم) نيز فقط عضو ناظر اين سازمان است.
ستاد سازمان ملل
ساختمان ستاد فعلي سازمان در نيويورک و طي سالهاي ۱۹۴۹ و ۱۹۵۰ درکنار ايست ريور بنا شده‌است. زمين اين ملک را جونيور جان دي. راکفلر به قيمت ۵/۸ ميليون دلار خريداري کرد و فرزندش نلسون راکفلر را بعنوان مشاور عالي سازنده بنا در سال ۱۹۴۶ منصوب کرد و آنرا به سازمان ملل اهدا نمود.
گروهي از معماران بين‌المللي طراحي آنرا انجام داده و تاييد کردند که از جمله آنها مي‌توان به مي کي بوزير سوئيسي و اسکار نيمير برزيلي و برخي از نمايندگان ساير کشورها اشاره کرد. رهبري اين تيم معماري به عهده والاس هريسون بود. در مورد رهبري وي هنوز هم مناقشاتي وجود دارد. اين ستاد به طور رسمي در ۱۹ ژانويه ۱۹۵۱ افتتاح گرديد. در حاليکه مقر اصلي سازمان ملل در نيويورک واقع شده‌است، نهادهاي مهم وابسته به آن در لاهه، ژنو، وين، مونترال، کپنهاگ، بن و رم داير شده‌اند.
دفاتر سازمان ملل از شخصيت حقوقي مجزايي برخوردار نيستند ولي از جهاتي داراي برخي استقلال‌ها هستند. براي مثال بر اساس موافقت رسمي کشورهاي ميزبان، مديريت پستي سازمان ملل متحد مي‌تواند اقدام به چاپ تمبر براي مراسلات محلي نمايد. از سال ۱۹۵۱ دفتر اصلي سازمان ملل، از سال ۱۹۶۹ دفتر ژنو، و از سال ۱۹۷۹ دفتر وين مجاز به چاپ تمبر براي خود شده‌اند. همچنين سيستم ارتباط دور سازمان ملل نيز مستقل عمل مي‌کند و هر يک از مقرهاي ژنو، نيويورک و وين اينک به طور غير رسمي در تلاش براي راه اندازي راديوي مستقل سازمان ملل هستند.
به مرور زمان بناي اصلي رو به فرسودگي نهاده و بنا بر اِين مقرر شده طراحي ساختمان موقت جديدي توسط فومي هليکو ماکي در بين خيابانهاي ۴۱ و ۴۲ در بزرگراه اول منهتن آغاز شود تا ساختمان فعلي گسترش يافته و ترميم شود.
دفتر سازمان ملل متحد در ژنو مقر اروپايي اين سازمان است. پيش از سال ۱۹۴۹ امور اروپايي سازمان در شهرهاي مختلف مثل نيويورک و لندن انجام مي‌گرفت.
امور مالي سازمان ملل
بودجه سازمان را کشورهاي عضو بر اساس مشارکتهاي داوطلبانه و برنامه‌ريزي شده تامين مي‌کنند. دبيرخانه سازمان ملل بر اساس ارزيابي‌هاي موسسات مالي حرفه‌اي بودجه ۲ سالانه سازمان را تعيين و سهم هر کشور را اعلام مي‌نمايد. طرح بودجه به مجمع عمومي ارائه مي‌شود. مجمع عمومي بودجه را تصويب و به کشورها ابلاغ مي‌نمايد. معيار محاسبه سهم کشورها توليد ناخالص ملي هر کشور است. به اين ترتيب سهم اصلي را در تامين بودجه سازمان کشورهاي پرجمعيت و پيشرفته صنعتي دارند و کشورهاي کوچک و جهان سومي بخش ناچيزي از هزينه‌هاي سازمان ملل را پرداخت مي‌کنند.
مجمع سقف خاصي را براي پرداخت هر کشور در نظر گرفته‌است. در دسامبر سال ۲۰۰۰ در نظام تعيين بودجه تغييراتي حاصل شد و شرايط جهاني کشورها را هم در آن دخيل نمودند و سقف پرداخت بودجه از ۲۵ درصد به ۲۲ درصد کاهش دادند. ايالات متحده تنها کشوري است که مشمول اين سقف پرداخت مي‌شود که البته طبق برآوردها بالغ بر صدها ميليون دلار به سازمان ملل بدهکار است. طبق ارزيابي‌هاي سال ۲۰۰۰ مهمترين کشورهاي تامين کننده بودجه سازمان ملل براي سال ۲۰۰۱ عبارتند از : ژاپن (با ۶۳/۱۹ درصد)، آلمان با (۸۲/۹ درصد)، بريتانيا با (۵۷/۵ درصد)، ايتاليا با (۰۹/۵ درصد)، کانادا با (۵۷/۲ درصد)، اسپانيا با (۵۳/۲) درصد، و برزيل با (۳۹/۲) درصد.
بودجه برنامه‌هاي خاص سازمان ملل که در بودجه معمول در نظر گرفته نمي‌شوند (مثلا يونيسف يا صندوق توسعه انساني ملل متحد از محل مشارکتهاي داوطلبانه دولتها تامين مي‌گردد. برخي از اين کمک‌ها به صورت اهداي محصولات کشاورزي به مردم قحطي زده‌است ولي عمدتاً کمک‌هاي مالي هستند.
سازمان ملل بخش عمده‌اي از نياز خود به خدمات بانکي را از طريق بانک جي‌پي مورگان چيس برآورده مي‌کند.
اهداف و فعاليت‌ها
کنفرانس‌هاي بين‌الملل
کشورهاي عضو سازمان ملل و آژانس‌هاي تخصصي آن به ارائه راهنمايي‌ها و اتخاذ تصميماتي در جلسات سالانه و دوره‌اي خود مي‌پردازند. اداره‌کنندگان جلسات از مجمع‌عمومي، شوراي اقتصادي و اجتماعي و شوراي امنيت و حتي همتايان اين مجامع در ساير نهادهاي وابسته به سازمان ملل هستند. مثلا مجمع بهداشت جهاني و هيات اجرايي بر سازمان بهداشت جهاني نظارت مي‌کنند.
وقتي مسئله مهمي بروز کند مجمع عمومي با برگزاري گردهمايي بين‌المللي توجه جهانيان را به آن جلب کرده و درباره نوع اقدام اجماع جهاني براي همکاري را بدست مي‌آورد. از جمله اين مسايل مي‌توانيم به موارد زير اشاره کنيم :
مقر اروپايي سازمان ملل در ژنو - سوئيس
- کنفرانس سازمان ملل در مورد محيط زيست و توسعه)کنفرانس زمين) در ريودو ژانيرو برزيل در ژوئن ۱۹۹۲ که به تشکيل کميسيون توسعه پايدار انجاميد تا نتايج کار در دستور جلسه ۲۱ يا همان متن نهايي توافق بين دولتها در UNCEDرا پيگيري نمايد.
- کنفرانس بين‌المللي جمعيت و توسعه در قاهره مصر در سپتامبر ۱۹۹۴ که به تصويب برنامه عملکرد در جهت حل چالش‌هاي روابط جمعيت و توسعه در ۲۰ سال آينده منجر شد.
- کنفرانس چهارم جهاني زنان در پکن، چين در سپتامبر ۱۹۹۵ که خواستار تسريع اجراي توافقنامه‌هاي تاريخي کنفرانس سوم جهاني زنان شد.
- کنفرانس دوم سازمان ملل در مورد مناطق مسکوني که در ژوئن ۱۹۹۶ در استانبول ترکيه که مسائل مربوط به توسعه اسکان بشر و مديريت آن در قرن ۲۱ را بررسي کرد.
سالها و ايام بين‌المللي
سازمان ملل سالها را با نامهاي بين‌المللي مشخص نموده و هماهنگي‌هايي را در اين ارتباط انجام مي‌دهد تا تمرکز جهانيان را معطوف مسايل مهم نمايد. استفاده از نمادهاي سازمان ملل که به صورت لوگو سال طراحي مي‌شوند و استفاده از زيرساختارهاي اين سازمان براي هماهنگي در واکنش به موضوعات جهاني سبب مي‌شوند تا رسيدگي به برخي مسايل مهم جاي شتاب بيشتري بگيرد. از جمله اين رويکردها مي‌توان به موارد زير اشاره کرد:
کنترل تسليحات وخلع سلاح
منشور سازمان ملل در سال ۱۹۴۵ صراحتاً در پي نظام قانونمندي بود که اطمينان دهد بخش بسيار ناچيزي از درآمدها و منابع اقتصادي کشورهاي جنگ زده صرف توليد تسليحات نظامي مي‌شود. ابداع سلاحهاي هسته‌اي چند هفته پس از امضاي منشور و طرح موضوع کنترل تسليحات و خلع سلاح واقع گرديد. در واقع اولين قطعنامه سازمان ملل در اولين نشست مجمع عمومي در ۲۴ ژانويه ۱۹۴۶ با عنوان تاسيس کميسيون ويژه کشف انرژي اتمي بود که خواستار ارائه راهکار جهت مقابله با توسعه سلاحهاي هسته‌اي و کليه جنگ‌افزارهاي کشتار جمعي شد.
سازمان ملل جلسات متعددي را با هدف رسيدگي به موضوعات خلع سلاح چند جانبه ترتيب داده‌است. مهمترين آنها شامل کميته اول مجمع عمومي و کميسيون خلع سلاح مي‌باشند. مسايل مورد نظر در اين کميسيون‌ها بررسي معاهده منع آزمايش سلاحهاي کشتار جمعي، معاهده فضاي بيروني زمين، معاهده منع توليدسلاحهاي شيميايي، خلع سلاح هسته‌اي و سلاحهاي متعارف، ايجاد مناطق عاري از سلاح هسته‌اي، کاهش بودجه نظاميکشورها و تقويت امنيت بين‌الملل بودند.
کنفرانس خلع سلاح در جامعه بين‌المللي براي مذاکره بر سر توافقات چند جانبه کنترل و خلع سلاح طراحي و اجرا شد. در اين کنفرانس نمايندگان ۶۶ کشور از سراسر دنيا از جمله پنج کشور داراي اند.
|
منوی اصلی
آمار
وب سایت:
نویسنده: 
